Lipiec 8, 2019
Trzylatek wciąż doskonali swój system językowy, jego zasób słownictwa powinien być na tyle duży, by swobodnie porozumiewać się z otoczeniem. Bardzo silny wpływ na mowę dziecka ma mechanizm naśladownictwa, maluch bacznie obserwuje rzeczywistość i naśladuje już nie tylko słowa, gesty czy mimikę, ale także intonację, rytm i sposób mówienia dorosłego przejmując często niestety także nieprawidłowe wzorce i nawyki.
WEDŁUG LEONA KACZMARKA CZAS W ROZWOJU MOWY DZIECKA OD DRUGIEGO DO KOŃCA TRZECIEGO ROKU ŻYCIA NAZYWAMY OKRESEM ZDANIA.
Możliwość swobodnego posługiwania się językiem daje – ważne w tym wieku – poczucie bezpieczeństwa oraz kształtuje pozycje w świecie. Dziecko uczy się zachowań społecznych identyfikując swoją osobę z postaciami z bajek czy opowiastek. Warto od samego początku budować w dziecku rzeczywisty obraz świata, wzmacniać pozytywne wartości oraz uczyć jak radzić sobie z różnymi emocjami.
Trzylatek potrafi w zrozumiały sposób zakomunikować swoje potrzeby, zadawać i odpowiadać na pytania, chętnie też samodzielnie opowiada o otaczającym go świecie. Poszukuje zależności i związków pomiędzy zdarzeniami, porządkuje rzeczywistość, analizuje, wyciąga wnioski. Dobrym sposobem na budowanie wiedzy o świecie oraz utrwalanie związków przyczynowo-skutkowych jest układanie KILKUELEMENTOWYCH HISTORYJEK OBRAZKOWYCH (klik) i opowiadanie o przedstawionych zdarzeniach.
Na tym etapie rozwoju można rozpocząć przygotowania do Wczesnej Nauki Czytania. Zanim jednak nasz przedszkolak wkroczy w świat liter i sylab powinien rozwijać umiejętności analizy i syntezy wzrokowej, układania sekwencji, logicznego myślenia, ćwiczyć koncentrację oraz pamięć. Dobrze sprawdzą się tutaj różnego rodzaju LICZMANY I KLOCKI (klik), które pozwolą działać na materiale konkretnym i ćwiczyć kilka umiejętności jednocześnie.
W trzecim roku życia nadal bardzo intensywnie rozwija się system językowy, w odpowiedniej dla rozwoju mowy kolejności pojawiają się kategorie gramatyczne: mianownik, biernik, dopełniacz, narzędnik, miejscownik, celownik. Rozbudowuje się składnia, a wypowiedzi są coraz dłuższe i pełniejsze. Dziecko dostrzega zależności, buduje zbiory, potrafi KATEGORYZOWAĆ (klik) nazywając cechy łączące poszczególne grupy. Ważne, by konsekwentnie rozwijać słownik dziecka także poprzez wspólne nazywanie realnych przedmiotów i obrazków, dbać o poprawność językową wypowiedzi, a także właściwą odmianę rzeczowników, czasowników oraz ODMIANĘ PRZYMIOTNIKÓW (klik).
Słownik mowy czynnej trzylatka powinien obejmować około 1000 słów, a w mowie powinniśmy usłyszeć prawidłowo realizowane głoski:
– wargowe: p, b, m oraz zmiękczone pi, bi, mi
– wargowo-zębowe: f, w, fi, wi
– środkowojęzykowe: ś, ź, ć, dź, ni, ki, gi
– tylnojęzykowe: k, g, h
– przedniojęzykowo-zębowe: t, d, n
– przedniojęzykowo-dziąsłowe: l, li.
Pod koniec 3. roku życia mogą się też pojawić głoski przedniojęzykowo-zębowe: s, z, c, dz.
Niedojrzałość układu artykulacyjnego sprawia, że w wypowiedziach pojawiają się liczne uproszczenia (cytaj-czytaj), upodobnienia (siąszka-książka), przestawki (zupa domiporowa-zupa pomidorowa) oraz zniekształcenia głosek (oć-choć, esce-jeszcze). Charakterystyczna będzie także odmiana przez analogię (piją-ją, grubas-chudas) i tworzenie własnych słów nazywających czynności i przedmioty (pomasłować-posmarować masłem, zatelefonić-zadzwonić telefonem). Dlatego tak ważne są wszelkiego rodzaju ćwiczenia artykulacyjne, słuchowe oraz zabawy wspierające rozwój mowy.
MGR KATARZYNA KNOPIK