Październik 17, 2019
Czym jest analiza wzrokowa?
Najprościej rzecz ujmując, to zdolność odbierania materiału obrazkowego za pomocą zmysłu wzroku oraz dokonywania syntezy (wniosków) tych obserwacji. Profesor Jagoda Cieszyńska w książce Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dzieci przedstawia cztery stadia dające się zauważyć i wyróżnić podczas procesu analizy wzrokowej. Są to: patrzenie (wykorzystanie funkcji fizycznych), oglądanie (odbiór znaczenia), aktywne spostrzeganie (szukanie elementu, różnicy), aktywne spostrzeganie w działaniu (np.: układanie wg wzoru, uzupełnianie obrazu). Bo można patrzeć, a nie oglądać (czyli widzieć tylko fizjologicznie obrazek, ale nie odbierać znaczenia). Można też aktywnie spostrzegać (“pokaż, gdzie jest kot?”), ale można też aktywnie spostrzegać w działaniu (“ułóż obrazek”). Każdą z tych aktywności dziecko osiąga stopniowo, a osiągnięcie jednej, warunkuje zdobycie kolejnej.
Do czego potrzebna jest naszemu dziecku sprawnie funkcjonująca analiza wzrokowa?
Już od samego początku życia dziecka, odgrywa ona niezmiernie ważną rolę i buduje podwaliny pod zdobywanie kolejnych umiejętności. Dobrze funkcjonujący zmysł wzroku pozwala przecież na wzajemny kontakt wzrokowy, a więc na budowanie pierwszego, podstawowego dialogu. Prawidłowo funkcjonująca analiza wzrokowa jest konieczna podczas wnikliwej obserwacji otaczającego świata przez coraz większe dziecko. Dzięki temu Mały Odkrywca zdobywa coraz to nowe informacje o otoczeniu, a przez to buduje i stale poszerza swoje słownictwo. Prawidłowa analiza i synteza wzrokowa to także absolutnie konieczny warunek do efektywnej i sprawnej nauki czytania i pisania (w języku ojczystym, a później obcym). Jeśli jest ona zaburzona, Twoje dziecko może przestawiać litery/sylaby, mylić litery podobne, opuszczać litery/sylaby/wyrazy w zdaniach. Analiza wzrokowa pozwala także jeszcze dziecku na pełną i swobodną naukę o świecie poprzez obserwację i naśladownictwo – to absolutny fundament prawidłowego rozwoju.
Co może wskazywać na nieprawidłowości w rozwoju analizy i syntezy wzrokowej?
Obejrzyjcie razem z dzieckiem kolorową książeczkę, weźcie klocki, kolorowankę. Maluch pomija prawą lub lewą stronę w obserwacji? Jeśli zauważysz to w wielu jego działaniach, będzie to informacją bardzo niepokojącą. Zwróć uwagę także czy Twoje dziecko nie ma problemów z zauważeniem drobnych elementów znajdujących się na obrazkach, czy nie przestawia/opuszcza/myli liter lub sylab w wyrazach oraz wyrazów w zdaniach. Powodem do niepokoju będzie także niezauważenie przez dziecko szczegółów różniących dwa obrazki.
Jeśli zauważysz jakiekolwiek niepokojące objawy, które sugerują zaburzenia analizy i syntezy wzrokowej, niezwłocznie rozpocznij ćwiczenia. Im szybciej, tym większe szanse na szybką i efektywną terapię. Jeśli nie wiesz co robić, skonsultuj się z logopedą w swojej okolicy. Ćwiczenia analizy wzrokowej to dla dzieci świetna zabawa – nawet jeśli po przeczytaniu tego tekstu uznasz, że Twoje dziecko nie przejawia żadnych problemów związanych z analizą wzrokową, pozytywna stymulacja zawsze jest świetnym pomysłem i doskonałą okazją do wspólnej, rodzinnej zabawy.
A teraz zapraszam Was na moje propozycje ćwiczeń analizy wzrokowej, które przygotowałam razem z Wydawnictwem Epideixis (www.pus.pl):
1. MOZAIKA
To materiał edukacyjny wykonany w całości z drewna – zestaw zawiera 40 drewnianych klocków (trójkątów i rombów) w kolorach: czerwonym, zielonym, niebieskim, żółtym i pomarańczowym. Zadanie polega na odwzorowywaniu wzorów narysowanych w dołączonej książeczce (wzory zostały podzielone na 3 części w zależności od stopnia trudności i rodzaju klocków). Mozaika sprawdza się kapitalnie w moim gabinecie już od dobrych kilku lat.
Ja chcę Wam pokazać jeszcze kilka moich pomysłów na wykorzystanie MOZAIKI:
• Łączenie w pary klocków identycznych (taka sama figura i kolor):
• Łączenie w pary klocków w tym samym kolorze (abstrahując od figury):
• Łączenie w pary klocków tej samej figury (abstrahując od koloru).
• Łączenie w pary dwóch identycznych wzorów (układamy kilka wzorów, każdy z nich musi występować w dwóch egzemplarzach):
• Odszukiwanie różnicy pomiędzy dwoma ułożonymi wzorami.
Pomoc wykonana jest bardzo solidnie i myślę, że posłuży naprawdę długo. Kupić możecie ją tutaj:
https://www.edukacyjna.pl/drewniane/4240-mozaika-w-drewnianym-pudelku.html
2. UKŁADANKA DLA NAJMŁODSZYCH – “NA STRAGANIE” I “ZWIERZĘTA”
Każda z układanek zawiera po 12 sztuk obrazków “rozciętych” na cztery części za pomocą cięć prostych. Bardzo pomocne dziecku w układaniu obrazków jest graficzne zaznaczenie delikatnej ramki na brzegu każdego z obrazków. Mnie urzekło bardzo solidne wykonanie obrazków (dziecko nie jest w stanie “zagiąć” obrazka) oraz piękne, kolorowe i zrozumiałe dla dziecka obrazki. Chociaż pomoc zawiera obrazki składające się z czterech części, ja wykorzystuję je także jako obrazki dwuczęściowe – po ułożeniu obrazka dzielę kawałki na pół – w ten sposób łatwo przystosować pomoc dla dzieci młodszych (mamy gotowe obrazki z dwóch części):
r
Układanki możecie znaleźć tutaj:
https://www.edukacyjna.pl/puzzle-i-ukladanki/27199-ukladanka-dla-najmlodszych-na-straganie.html
https://www.edukacyjna.pl/puzzle-i-ukladanki/27200-ukladanka-dla-najmlodszych-wsrod-zwierzat.html
3. TRES – GRA STRATEGICZNA
Gra opiera się na wszystkim znanej zabawie w kółko i krzyżyk. W pudełku znajdziecie drewnianą planszę oraz 24 drewniane kółka w dwóch kolorach. Zadaniem graczy jest jak najszybsze ustawienie swoich trzech kółek w poziomie, w pionie, na skos w płaszczyźnie lub w przestrzeni. Dzięki temu ćwiczymy skupienie, koncentrację, spostrzegawczość, myślenie logiczne i strategiczne. Tyle producent – teraz ja pokażę Wam moje pomysły, jak za pomocą gry poćwiczyć analizę wzrokową:
• Eliminowanie jednego niepasującego kółka ze zbioru – co jest inne?
• Naśladowanie wzorów ułożonych z kółek.
• Lustrzane odbicia – układamy wzór, a następnie prosimy dziecko aby spróbowało ułożyć jego lustrzane odbicie (pomocne może być małe lusterko).
• Sudoku wzrokowe – ułóż 9 kółek tak, aby dwa tego samego koloru nie dotykały się wzajemnie.
Gra TRES w całości wykonana jest z drewna. Nie wiem jak Wy, ale ja uwielbiam drewniane pomoce (nie tylko ze względu na ich “niezniszczalność”!). Kupić ją możecie tu:
https://www.edukacyjna.pl/drewniane/27840-tres-gra-strategiczna.html
4. PUS – Pomyśl, Ułóż, Sprawdź
Znacie PUS- y? Ja poznałam je klika lat temu. Dziś sama jestem jedną z autorów książeczek PUS “Logopedyczne potyczki”. PUS-y to coś więcej niż zwykłe książeczki z ćwiczeniami. Świetne jest to, że aby wykorzystać je w pracy z dzieckiem, musicie zakupić tylko zestaw kontrolny – małe plastikowe pudełeczko z zestawem dwunastu plastikowych klocków ponumerowanych od 1 do 12. Jeśli macie to pudełko, możecie wybierać książeczki z ćwiczeniami. Zasada PUS- ów wydaje się być skomplikowana, ale to tylko pozory.
Na początku otwieramy zestaw kontrolny i przekładamy wszystkie klocki do górnej części pudełka tak, aby cyfry na klockach były widoczne. W dolnej części pudełka widzimy numery od 1 do 12.
Pierwsze zadanie w książeczce “Dla przedszkolaków. Zabawy i ćwiczenia ogólnorozwojowe dla najmłodszych 1” polega na odnalezieniu dwóch takich samych obrazków:
Bierzemy klocek z cyfrą jeden – to jest pierwsze zadanie z książeczki (ma na sobie jedynkę z klocka, który trzymamy w ręce). Teraz szukamy, gdzie znajduje się taki sam obrazek. Jest – ma czarną cyfrę 2. Teraz możemy klocek z numerem 1 przenieść na dolny numer 2.
Kiedy przełożymy już wszystkie klocki, musimy sprawdzić czy nie popełniliśmy błędu. W tym celu na każdej stronie książeczki umieszczony jest wzór, który musimy otrzymać z ułożonych klocków:
Aby to sprawdzić, zamykamy pudełko, odwracamy i otwieramy. Wzór jest taki sam, udało się!
Książeczek z serii PUS jest naprawdę dużo. W temacie analizy wzrokowej, chciałam pokazać Wam książeczki “Dla przedszkolaków” 1 oraz 2, a także “Skoncentruj się” 1 oraz 2. Wszystkie zadania opierają się w nich na ćwiczeniu analizy wzrokowej (dobieranie takich samych obrazków w pary, wnioskowanie, odwrócenia, przekształcenia).
Dla mnie – pomysł rewelacyjny. Świetny sposób na ćwiczenie analizy i syntezy wzrokowej, koncentracji, uwagi, logicznego myślenia. Jestem pewna, że PUS- y będą dla Was oprócz nauki fantastyczną zabawą. A znaleźć je możecie tu
https://www.edukacyjna.pl/148-system-edukacji-pus
Ponieważ cykl “Mamo, patrz jak się rozwijam!” właśnie zostaje aktualizowany, dorzucam garść nowych pomysłów na trening analizy wzrokowej. Tym razem znalazłam jednak pomoce, które świetnie sprawdzą się u dzieci starszych, gdzie poziom trudności musi być już bardzo duży:
SPÓJRZ UWAŻNIE
Seria trzech grubych zeszytów z zadaniami usprawniającymi percepcję wzrokową – morze materiału. Trudność zadań jest zwiększana w każdym z zeszytów. Ich zadania opierają się na usprawnianiu percepcji wzrokowej, przygotowują do nauki pisania i czytania, usprawniają pracę lewej półkuli poprzez analizę, przetwarzanie od lewej do prawej strony oraz dostrzeganie szczegółów.
Każdy z zeszytów zawiera aż 50 zadań. Na początku każdej strony znajduje się podkreślony element. Zadaniem ucznia jest odnaleźć go w rozsypanych literach, sylabach czy wyrazach na rozmytym tle. Zadanie naprawdę niełatwe, ale bardzo korzystne dla rozwoju funkcji wzrokowych.
PERCEPCJA WZROKOWA
Moim zdaniem to jest zestaw pod tytułem “przerobiliśmy już wszystko i wszystko jest zbyt łatwe, co dalej?” To naprawdę bardzo trudne zadania. Jeśli szukasz materiału czarno – białego, kontrastowego, odwołującego się do obrotów w przestrzeni, myślenia analogicznego, przekształceń w umyśle – to będzie idealne. Zestaw zawiera 40 dwustronnych kart A4 oraz 12 elementów wzorcowych – folijek. Zadania są bardzo trudne, ale bazują na analizie wzrokowej. Kapitalne jako przygotowanie do nauki szkolnej.
