Październik 21, 2019

Analiza i synteza słuchowa to niewątpliwie bardzo ważna sfera rozwoju dziecka. Ważna, bo rzutująca na wiele umiejętności potrzebnych do prawidłowego funkcjonowania.

CZYM JEST ANALIZA SŁUCHOWA I DLACZEGO JEST ONA TAK WAŻNA?

Słuch to jeden ze zmysłów, dzięki którym dziecko odkrywa i poznaje świat. Analizator słuchu rozwija się już od 12 tygodnia życia płodowego i jego rozwój trwa aż do około 10 roku życia. Poprzez zmysł słuchu dziecko uczy się nabywania ojczystego języka (nie tylko jego podsystemów gramatycznych, ale także melodii, akcentu typowego dla danego języka). To jednak nie wszystko. Analiza słuchowa jest drogą do poznawania i odkrywania świata – dzięki niej mały człowiek uczy się otaczającej go rzeczywistości, reguł, zasad społecznych. Podczas dialogu, analiza słuchowa pozwala na utrzymanie aktywnego kontaktu z rozmówcą oraz poznawanie emocji jakie towarzyszą wypowiedziom. Sprawna analiza słuchowa pozawala także na zapamiętanie usłyszanych bodźców i identyfikację ich z konkretnym odpowiednikiem (Klikasz teraz myszką? Czy jeśli zamkniesz oczy i usłyszysz ten dźwięk w otoczeniu, przed oczami zobaczysz myszkę komputerową? No właśnie – zapamiętałeś bodziec słuchowy i kojarzy Ci się on z konkretną rzeczą w rzeczywistości, która Cię otacza).

JAK ROZPOZNAĆ PODSTAWOWE NIEPRAWIDŁOWOŚCI W PROCESIE ANALIZY SŁUCHOWEJ NASZEGO DZIECKA?

Słuch fonemowy (prawidłowo funkcjonujący) pozwala dziecku na różnicowanie dźwięków (np.: półka-bułka, safa-szafa). Z potoku mowy, pozwala dziecku poprawnie “wyłapać” pojedyncze wyrazy, w nich sylaby, w sylabach głoski. Jeśli ten obszar jest zaburzony, bardzo łatwo o opóźnienie rozwoju mowy i/lub o wadę wymowy (np.: zamiana głosek [sz,rz,cz,dż] na [s,z,c,dz]). Jeśli dziecko zastępuje głoski w wymowie, będzie to także bardzo widoczne w piśmie (dziecko może pisać tak jak słyszy, np.: bęben-‘bemben‘, rączka-‘ronczka’). Oprócz pisma, problemy te będą także bardzo widoczne w pisaniu ze słuchu (dyktanda, polecenia). Jeśli będzie to widoczne w piśmie dziecka – będzie także problemem w czytaniu. I tak koło się zamyka.

Jeśli niepokoi Cię czy Twoje dziecko prawidłowo słyszy, zrób prosty test. Oddal się od niego na kilka metrów, zasłoń  usta kawałkiem materiału ( w przeciwieństwie do kartki nie odbija dźwięku) i wypowiedz kilka słów szeptem. Jeśli masz wątpliwości, umów się z dzieckiem na podstawowe badania słuchu – otoemisję i tympanometrię (audiometrię impedancyjną). To bardzo szybkie, tanie i bezbolesne, ale dokładne badania słuchu, które nie wymagają współpracy ze strony dziecka. Moje dzieci miały je już przeprowadzane 5 razy z powodu wcześniactwa. Nie ma się czego obawiać.

JAK ĆWICZYĆ?

Mówimy tutaj o prostych zaburzeniach analizy i syntezy słuchowej – nie o sprawach poważniejszych jak choćby niedosłuch. Najważniejsze to działać. Pamiętaj, że nawet jeśli początkowe ćwiczenia nie przynoszą widocznych efektów, to one w końcu się pojawią. Działaj i walcz, aby jak najbardziej ułatwić funkcjonowanie Twojemu dziecku nie tylko w szkole, ale w życiu, po prostu. Ćwiczenia słuchowe można wykonywać w każdej wolnej chwili – podczas wspólnego spaceru, jazdy samochodem, sprzątania. Spróbujcie razem z dzieckiem:

• Dzielić wyrazy na sylaby poprzez klaśnięcia w dłonie.
• Różnicować prozodię mowy (ton rozkazujący, pytający, oznajmujący).
• Różnicować ton głosu (głos męski, kobiecy, dziecięcy).
• Różnicować słowa różniące się tylko jedną głoską (np.: półka-bułka, kula-kura, bucik-budzik, Tomek-domek).
• Łączyć w pary wyrazy rymujące się/ wymyślać pary rymów(np.: kwiatek-bratek).

To tylko kilka z przykładów ćwiczeń analizy słuchowej. Oprócz nich, chciałabym Wam dzisiaj pokazać gotowe pomoce edukacyjne, dzięki którym Twoje dziecko będzie mogło doskonalić swoją analizę i syntezę słuchową podczas świetnej zabawy. Wszystkie je możecie znaleźć na stronach: 

www.pus.pl oraz www.edukacyjna.pl.

Na początek chciałabym Wam polecić kolejną serię PUS-ów (“Chyża Żmija Syk-Syk”, “Chrząszcz z Żyrzyna”, “Kruk z Kruklanki”, “Miała Baba Koguta”) . Tym razem została ona zaplanowana z myślą o doskonaleniu słuchu fonemowego, czytania i pisania.

Instrukcję obsługi książeczek możecie przeczytać w poprzednim poście na blogu, czyli tu:

https://www.edukacyjna.pl/content/16-mamo-patrz-jak-sie-rozwijam-1-analiza-wzrokowa

Aby móc w pełni z nich korzystać, musicie zakupić jeszcze zestaw klocków, które także możecie dokładnie obejrzeć we wspomnianym, wcześniejszym poście.

Książeczki mają piękne ilustracje, które przyciągają wzrok dzieci od razu. Zresztą – zobaczcie sami:

Różnorodność zadań jest naprawdę ogromna: szukanie wyrazów rymujących się, wyszukiwanie głosek czy sylab w wyrazach, tworzenie nowych wyrazów, eliminacji wyrazów niepasujących do pozostałych, identyfikowanie głosek i sylab w wyrazach i wiele, wiele innych:

DETEKTYW SŁUCHOWY

Detektyw słuchowy to zeszyt pełen ćwiczeń rozwijających percepcję słuchową oraz umiejętności językowe dziecka. Książeczka składa się z czarno-białych kart. Na każdej stronie znajdziecie świetne zabawy, które doskonale ćwiczą słuch dziecka, a przy okazji będą fajną zabawą. Zeszyt pozwoli Wam ćwiczyć m.in.: pamięć słuchową, koncentrację na słowie, słuch fonemowy oraz uważne słuchanie.

Dziś książka ta jest już mocno zużyta w moim gabinecie, ale to dowodzi tylko temu, jak często jej używam i jak dobre materiały zawiera.

 

LABIRYNT

Były książeczki, czas na grę “Labirynt” to gra logiczna przeznaczona dla dzieci powyżej 6. roku życia. Gra ćwiczy: orientację w płaszczyźnie, koncentrację, logiczne myślenie, przewidywanie i wyciąganie wniosków. Zestaw zawiera 35 dwustronnych plansz – “labiryntów” z zaznaczonymi polami “start” oraz “meta”, a także 6 drewnianych pionków. Zadaniem uczestników, jest jak najszybsze dotarcie do pola “meta”, poprzez słuchanie komend dotyczących poruszania się po planszy (np.: “ruszamy w prawo o jedno pole“).

DUDNI, STUKA CZY PUKA?

Kolejna propozycja to zestaw ćwiczeń słuchowych i dźwiękonaśladowczych wspomagających prawidłowy rozwój mowy dziecka. Książeczka składa się z czarno-białych obrazków. Ćwiczenia mają na celu rozwijanie wrażliwości słuchowej dziecka poprzez zauważanie odgłosów wokół nas oraz powtarzania ich. Świetnie sprawdzi się zarówno podczas pracy indywidualnej z dzieckiem jak i z grupą dzieci. Zeszyt zawiera tematyczne wierszyki (np.: wieś, miasto, las), które poparte są pięknymi obrazkami (które można wykorzystać też jako kolorowanki) oraz kartami przedstawiającymi wyrażenia dźwiękonaśladowcze:

Czytając wierszyki razem z dzieckiem, możecie robić to na zmianę – mama odczytuje jedną linijkę wiersza, dziecko powtarza. W ten sposób świetnie możecie ćwiczyć pamięć i uwagę słuchową. Zeszyt zawiera mnóstwo obrazków z wyrażeniami dźwiękonaśladowczymi – przydadzą się w terapii nie jeden raz.

ŚWIAT DŹWIĘKÓW

Kolejną propozycją jest zestaw do ćwiczenia percepcji słuchowej i rozwijania koncentracji “Świat dźwięków“. Zestaw składa się z: płyty CD z nagraniami dźwięków oraz 20 kart przedstawiających 60 ilustracji obiektów generujących nagrane dźwięki. Pomoc świetnie sprawdzi się już u dzieci w wieku przedszkolnym.

Zadania znajdujące się w zestawie podzielone zostały wg stopnia trudności: dziecko słucha trzech kolejno odtwarzanych dźwięków, dziecko pokazuje obrazki usłyszanych powtórnie trzech takich samych dźwięków, dziecko wskazuje dźwięki usłyszane w innej kolejności, dziecko wskazuje obrazek tylko jednego usłyszanego dźwięku.

 

Kto słucha, nie błądzi. Zadania doskonalące uwagę i pamięć słuchową.

Dla dzieci w wieku 9-15 lat

Nowość w moim gabinecie – teczka zawiera propozycje zabaw i ćwiczeń, mających na celu poprawienie koncentracji, uwagi i pamięci słuchowej dziecka.

W tej pomocy znajdziemy dużo propozycji zabaw, które będą wymagać od dziecka skupienia się na słyszanej instrukcji słownej i wykonaniu zadania według niej. Bardzo dobra propozycja dla starszaków.