Jakie to było słowo...? Ćwiczenia logopedyczne dla dorosłych z afazją - część 2, rzeczowniki

Seria zeszytów ćwiczeń "Jakie to było słowo...?" została przygotowana z myślą o dorosłych osobach, które na skutek uszkodzenia mózgu utraciły zdolność swobodnego posługiwania się słowami.

Druga część, poświęcona rzeczownikom, zawiera ćwiczenia mające na celu ułatwienie dostępu do znanych i często używanych słów, m.in.:

• pisemne i/lub ustne nazywanie obrazków,
• wybór rzeczownika o podobnym lub przeciwnym znaczeniu,
• wyszukiwanie homonimów,
• nazywanie kategorii semantycznych,
• uzupełnianie związków frazeologicznych,
• grupowanie rzeczowników według kategorii znaczeniowej,
• tworzenie rzeczowników z dostępnych liter,
• wyszukiwanie rzeczowników rozpoczynających się od określonej litery.

Ćwiczenia mogą stanowić pomoc logopedyczną w prywatnych gabinetach, szpitalach i placówkach rehabilitacyjnych lub służyć pacjentom do indywidualnej pracy w domu.

Przygotowując zestaw, starałam się wybierać słowa najczęściej używane w codziennych rozmowach, np. nazwy przedmiotów i sprzętów domowych, produktów spożywczych, środków transportu itp. Jednocześnie chciałam stworzyć jak najwięcej możliwości powtórzeń tych pospolitych słów w różnych kontekstach, aby łatwiej było je zapamiętać. Celowi temu ma służyć na przykład przypominanie sobie wyrazów należących do tej samej kategorii semantycznej (np. owoce, zwierzęta, napoje), wyrazów o podobnym lub przeciwstawnym znaczeniu (odpowiednio synonimy i antonimy) oraz wyrazów powiązanych ze sobą w inny logiczny sposób (m.in. homonimia, polisemia, paronimia).

Sposób prezentacji ćwiczeń nie jest przypadkowy. Na początku umieszczone zostały ćwiczenia z obrazkami do nazywania. W dalszej kolejności trudność ćwiczeń wzrasta: wymagany jest wybór z kilku odpowiedzi, dopełnienie związków frazeologicznych oraz spontaniczna odpowiedź jedno- i wielowyrazowa. Do trudniejszych zadań należy: wypisywanie wyrazów na określoną literę, układanie wyrazów z dostępnych liter oraz układanie pełnych zdań - te ćwiczenia umieszczono na końcu.

Należy pamiętać, że osoby z afazją różnią się znacznie swoimi możliwościami i ograniczeniami komunikacyjnymi. Bardzo często ćwiczenie, które jest łatwe dla jednej osoby, innej może przysparzać dużych trudności. Dlatego warto wypróbować wszystkie rodzaje ćwiczeń i nie zniechęcać się w przypadku trudności. Każde ćwiczenie można ułatwić, podając na przykład pierwszą literę wyrazu lub wypisując wszystkie brakujące wyrazy, by pacjent mógł dokonać wyboru. W przypadku dużych trudności można podać dwie odpowiedzi i pozwolić wybrać właściwą. Jeśli odpowiedzi padają szybko i ćwiczenia wydają się zbyt łatwe, można je utrudnić, zakrywając na przykład wykreskowane miejsca, by informacje na temat pierwszej litery i liczby liter w wyrazie nie były dostępne.

Podobnie jak w przypadku pierwszej części, ćwiczenia mogą być wykorzystywane przez logopedów z różnych środowisk pracy (szpitale, przychodnie, prywatna praktyka), a także przez samych pacjentów w domu. Praca indywidualna możliwa jest w przypadku osób, które są w stanie czytać i pisać. Osoby mające trudności z czytaniem i pisaniem również mogą korzystać z ćwiczeń, jednak potrzebna im będzie pomoc terapeuty lub członka rodziny, by przeczytać polecenie lub zanotować odpowiedź. Ćwiczenia mogą być rozwiązywane ustnie, jeśli celem terapii nie jest pisanie.

Z życzeniami licznych sukcesów,
Aleksandra Zmudzińska