Dyslalia obwodowa. Diagnoza i terapia logopedyczna wybranych form zaburzeń

Dyslalia obwodowa. Diagnoza i terapia logopedyczna wybranych form zaburzeń - Danuta Pluta-Wojciechowska - Ergo-sum

Książka przedstawia praktyczne rozwiązania w zakresie diagnozy i terapii logopedycznej dla wybranych form dyslalii obwodowej, zarówno anatomicznej, jak i funkcjonalnej. Autorka opracowuje kompleksowy paradygmat diagnozy, szczegółowo opisując analityczno-fonetyczną metodę badania wymowy oraz kryteria oceny warunków anatomiczno-czynnościowych. W publikacji zawarte są również analizy ukazujące podstawy terapii zaburzeń czynności prymarnych oraz fizjologiczna metoda terapii dysfunkcji oddychania i połykania, przeznaczona dla dzieci w wieku od 3-4 lat.

W dalszej części książki autorka analizuje trójfazowy model terapii wad wymowy, stosowany w logopedii od wielu lat. Ponadto opisuje strategiczną metodę poprawy realizacji fonemów w dyslalii obwodowej, proponując nowe i oryginalne podejście do tego zagadnienia.

Spis treści:

Wstęp

Rozdział 1. Podstawy rozważań o procedurze usprawniania realizacji fonemów

1.1. O kształtowaniu się fonemu i głoski w ontogenezie

• Fonem i głoska
• Fonem jako prototyp i kategoria radialna
• Główne ścieżki rozwoju fonemu i głoski
• W drodze do fonemu i głoski
  - O rozwoju percepcji słuchowej
  - O roli wzroku w percepcji mowy
  - O rozwoju anatomicznym toru głosowo-artykulacyjnego
  - O treningu narządów mowy
  - O rozwoju tworzenia dźwięków
  - Człowiek jako pośrednik między dzieckiem a językiem
• Przyswajanie mowy w ujęciu metaforycznym

1.2. O diagnozie i terapii zaburzeń realizacji fonemów

• Procesy realizacyjne w ujęciu wąskim i szerokim
• Głoska wadliwa jako efekt kompensacji trudności
• O "narzędziach" zespołu ustno-twarzowo-gardłowego
• Diagnoza jako rekonstrukcja powstania zaburzeń
• Typy terapii ze względu na relację do diagnozy
• Terapia logopedyczna – rzemiosło, sztuka czy odkrycia?

Rozdział 2. Diagnoza logopedyczna

2.1. Cechy, etapy i wątki diagnozy
2.2. Główne kategorie badania logopedycznego
2.3. Ocena realizacji fonemów

• Wprowadzenie
• Znajomość systemu fonemowo-fonetycznego
• Analityczno-fonetyczna metoda badania wymowy
• Techniczna strona badania
• Kontekst i sposób wywoływania wypowiedzi
• Zapis wyników badania
• Terminy opisujące cechy nienormatywne

2.4. Ocena anatomiczno-czynnościowych warunków wymowy

• Wprowadzenie
• Parametry i metody badania

2.5. Ocena oddychania
2.6. Ocena czynności pokarmowych i picia, w tym połykania
2.7. Ocena słuchu fizjologicznego, fonemowego i fonetycznego
2.8. Wywiad
2.9. Karta badania logopedycznego
2.10. Nazwa jednostki nozologicznej zaburzenia wymowy
2.11. W kierunku programowania terapii logopedycznej

• Możliwości i ograniczenia terapii logopedycznej
• Poszukiwanie zasobów w pacjencie
• O przecinaniu wędzidełka języka jeszcze raz
• Analiza wyników badań

Rozdział 3. Fizjologiczna metoda terapii w przypadku zaburzeń oddychania i ustnej fazy połykania

3.1. Podstawy terapii

• Istota i zasady terapii
• Logopedia a ortodoncja
• Logopedia a neurologia i fizjoterapia
• Rodzaj stawianych pacjentowi zadań
• Zadania rozwijające
• O efektywności terapii oddychania i połykania

3.2. Rewizja logopedycznych ćwiczeń tzw. pionizacji języka

• Dlaczego logopeda ćwiczy język?
• Czy każda pionizacja języka jest przydatna podczas terapii dyslalii?
• Wertykalno-horyzontalna pozycja języka jako cel ćwiczeń

3.3. Wadliwe doświadczenia orofacjalne a ogólny program terapii
3.4. Terapia zaburzeń oddychania i ustnej fazy połykania

• Programowanie terapii jako wynik analizy objawowo-przyczynowej
• Etapy terapii dysfunkcji oddychania i połykania
• Uświadomienie celu ćwiczeń
• Normowanie czynności prymarnych
• Usprawnianie warg i języka
  - Cele ćwiczeń
  - Warunki prowadzenia ćwiczeń
  - O typologii ćwiczeń warg i języka
  - Ćwiczenia języka
  - Ćwiczenia warg
  - Ćwiczenia złożone – ruchy synchroniczne
• Nauka oddychania
• Ćwiczenia oddychania
• Nauka połykania
• Ćwiczenia połykania

Rozdział 4. Strategiczna metoda usprawniania realizacji fonemów

4.1. Podstawy terapii

• Niedookreślenia trójfazowego modelu terapii w dyslalii
• Dwie drogi uczenia się głosek
• Analityczno-fonetyczna metoda oceny realizacji fonemów a wywoływanie głosek
• Fonetyka i patofonetyka jako jedna z podstaw terapii dyslalii
• O konstruowaniu przedpola artykulacji
• Metody terapii w przypadku dyslalii

4.2. Wywoływanie głosek – termin metaforyczny czy dosłowny?
4.3. Fizjologiczno-fonetyczne podejście do wywoływania głosek
4.4. Procedura a metoda i strategia
4.5. Analiza metod terapii

• Konstruowanie przedpola artykulacji
• Wybór głoski do ćwiczeń
  - Strategia rozwojowej sekwencji nauki głosek
  - Strategia terapeutycznej sekwencji nauki głosek
  - Strategia optymalizacji
• Uzyskanie warunków progowych
  - Warunki progowe, czyli konieczne i wystarczające
  - "Fonetyczne umiejętności realizacyjne"
  - Co dla terapii wynika z badań różnych typów dyslalii obwodowej?
  - Strategiczne kierunki usprawniania narządów mowy
  - Progowe warunki realizacyjne wywoływania głosek
• Wywoływanie głoski
  - Składanie klocków czy przebudowa budowli?
  - Królowa spółgłosek
  - Strategia syntetyczna lub analityczno-syntetyczna
  - Strategie specjalne
  - Strategia ramy wywoływanej głoski
  - Strategia "świadomości pracy nad nową głoską"
  - Strategia "nieświadomości pracy nad nową głoską"
• Aktywizacja głoski w wyrazie
  - Strategia doboru wyrazów do ćwiczeń
  - Strategia segmentacji wyrazów
  - Strategia treningu struktury wyrazów
  - Strategia cech dodatkowych
• Polaryzacja głoski
• Wprowadzanie nowej głoski do mowy potocznej
  - Strategia ćwiczeń sprawności językowych, komunikacyjnych i poznawczych
  - Strategia ćwiczeń pamięci krótkotrwałej i długotrwałej
  - Strategia bieżącej kontroli postępów terapii
  - Strategia "małych kroków"
  - Strategia "nowego mówienia"
  - Strategia ćwiczeń pozycji Inter-Speech

Zakończenie
Słownik terminów
Bibliografia
Aneks
Spis rysunków
Spis tabel
Spis schematów
Streszczenie
Summary