Mutyzm wybiórczy w praktyce terapeutycznej. Terapie szyte na miarę

W niniejszej publikacji pragniemy przedstawić specjalistom, nauczycielom, rodzicom oraz wszystkim osobom zainteresowanym problematyką mutyzmu wybiórczego nasze doświadczenia i różne podejścia do tego zaburzenia. Uważamy, że każde dziecko dotknięte mutyzmem - choć zachowuje się podobnie jak inne dzieci niemówiące - wymaga odpowiednio dobranych metod i technik terapeutycznych, działań, które nazywamy "terapią szytą na miarę dziecka". Należy pamiętać, że brak mowy w różnych sytuacjach społecznych jest tylko jednym z objawów mutyzmu, a jego kluczową przyczyną są zaburzenia lękowe. Ważne, aby w trakcie terapii uwzględnić inne aspekty funkcjonowania dziecka, przepracować z nim umiejętność radzenia sobie z lękiem w różnych sytuacjach, także tych, które nie zawsze są bezpośrednio związane z mówieniem.

W książce przedstawiamy doświadczenia terapeutów dotyczące zarówno pracy indywidualnej, jak i grupowej. Dzielimy się również naszymi wątpliwościami i rozważaniami, które często towarzyszą naszej pracy w gabinecie, szkole czy przedszkolu.
Jako pierwszy został opisany przypadek dziecka uczęszczającego do żłobka, chociaż mutyzm wybiórczy diagnozuje się z reguły u starszych dzieci. Autorka pokazuje, że przez działania prewencyjne można nie dopuścić do sytuacji, aby niepokojące zachowania rozwinęły się w późniejszym okresie w mutyzm wybiórczy. Następnie przedstawiono przypadek chłopca w wieku przedszkolnym. Aneta Kiepiela-Koperek śledzi w swoim studium zmiany w zachowaniu dziecka oraz pokazuje korzyści płynące ze współpracy z rodziną i środowiskiem. Nieco odmienny przykład prezentuje Alicja Pilch, opisując swoje doświadczenia terapeutyczne z okresu pracy za granicą. Autorka podkreśla nie tylko rolę współdziałań, lecz także wdrożenie programu terapeutycznego. Odmienną, główną formę pomocy, którą jest terapia grupowa, prezentują Joanna Bala i Jadwiga Miękina-Pindur. Według autorek dobór różnorodnych metod pracy, a także współpraca na linii rodzic - terapeuta - nauczyciel przynoszą znakomite efekty. Katarzyna Szyszka przedstawia moment, w którym mutyzm wybiórczy ujawnia się w okresie dojrzewania. Iwona Młynarska będąca nauczycielką nauczania wczesnoszkolnego pomaga dziecku wspólnie z zaangażowaniem klasy. Natomiast opowieść Sylwii Szczęśniak ukazuje postępy syna przy wsparciu wychowawcy i terapeuty na odległość.
Jako ostatnia swoje doświadczenia opisuje Klaudia Giese-Szczap, która zwraca uwagę na fakt, jak istotna jest cierpliwość w pracy terapeutycznej - to równocześnie autorka bajki pomagajki. Optymistyczna historia Marysi i jej niecodziennego spotkania może być doskonałym punktem wyjścia do rozmowy o mutyzmie wybiórczym.
Bajka terapeutyczna, która została napisana przez jedną z współautorek (psychologa klinicznego) i przedstawiona na końcu publikacji, może pomóc dziecku z mutyzmem w zrozumieniu swoich trudności i ograniczeń oraz podjęciu kroków w kierunku zmian na lepsze.
Autorki

Publikacja uzyskała rekomendację Polskiego Związku Logopedów:

"Autorki […] podkreślają istotę szerokiego spojrzenia na indywidualne podejście terapeutyczne oraz stworzenie z wielu metod terapeutycznych tej jednej indywidualnej dla konkretnego dziecka z problemem mutyzmu wybiórczego".

Książka przedstawia doświadczenia terapeutów i ich różne spojrzenia na terapię w mutyzmie wybiórczym. Opisuje formy, techniki i metody pracy z dziećmi z tym zaburzeniem. Autorki wykorzystują zróżnicowane formy terapeutyczne i "szyją terapie na miarę dziecka", a także podkreślają, że z wielu metod terapeutycznych należy stworzyć tę jedną, "własną" - indywidualną dla konkretnego dziecka z mutyzmem wybiórczym. […] Przedstawiają przypadki dzieci na różnych etapach rozwojowych: dwuletniej dziewczynki uczęszczającej do żłobka, pacjentów w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym oraz chłopca w wieku gimnazjalnym. Ukazanie skali zaburzenia wśród dzieci jest ogromnie ważne dla logopedów, psychologów, pedagogów i rodziców. Mutyzm może bowiem pojawić się niezależnie od wieku dziecka, przeżyć, środowiska i miejsca.
Publikacja prezentuje wiele unikatowych i bardzo ciekawych propozycji oddziaływań, które opierają się na szerokiej literaturze przedmiotu oraz pogłębionych przez analizę rozwiązaniach praktycznych. […] Należy czerpać jak najwięcej z wiedzy i doświadczenia specjalistów prowadzących diagnozę i terapię mutyzmu wybiórczego, którzy reprezentują różne ośrodki terapeutyczne w Polsce, co podkreśla wagę podjętej tutaj problematyki.
Z recenzji dr Moniki Kozery-Wierzchoś